Bệnh gây hại hạt

Trong khoảng thời gian bảo quản trên bắp và hạt ngô thường bị một vài loại nấm thâm nhập và gây bệnh. Nấm phá hủy dinh dưỡng trên hạt, có khả năng làm chết phôi hạt, làm hạt mất sức nảy mầm. Một số loại nấm gây bệnh này thường là các loại nấm gây bệnh cả trên hạt và cả trong thời kỳ nảy mầm của ngô.

Những bệnh trên hạt thông thường liên quan một số dạng bệnh hại trên ruộng đồng trước khi tiến hành thu hoạch, chúng tồn đọng trên hạt từ ruộng đồng về kho bảo quản, vì vậy những nhân tố như thời gian cho thu hoạch, giải pháp phơi sấy trước khi đưa vào kho cũng cực kì quan trọng. Thu hoạch ngô (bắp) sớm quá hay muộn quá, thu trong ngày ẩm ướt và điều kiện bảo quản nhiệt độ quá cao, độ ẩm của hạt lớn cũng ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển của những bệnh trên hạt trong giai đoạn bảo quản.

* Bệnh mốc xanh hạt và mầm ngô (bắp):

Bệnh mốc xanh hại trên bắp ngô

Bệnh mố xanh hại trên cây ngô (cây bắp) non

Bệnh thông thường gây bệnh trong khoảng thời gian bảo quản. Ở trên bắp, hạt ngô xuất hiện các lớp mốc màu xanh. Bệnh tiến triển mạnh trong hoàn cảnh nhiệt độ và độ ẩm cao. Mầm ngô bị nhiễm bệnh do nấm Penicillium thường hay xuất hiện các vết chết hoại trên ngọn lá. Vết chết hoại này lan dần hình thành các sọc hay vùng chết hoại rộng trên lá. Mầm ngô bị lây nhiễm nấm Penicillium thường bị chết hay còi cọc và có màu vàng.

* Bệnh mốc vàng hạt và mầm ngô:

Tên khoa học: Aspergillus spp.

Bệnh mốc vàng hạt và mầm ngô (bắp)

Trên vỏ hạt thông thường có lớp mốc màu vàng bao phù. Nấm có khả năng xâm nhập vào phôi hạt gây chết mầm. Mầm mọc từ hạt ngô bị lây nhiễm nấm Aspergillus spp thường hay xuất hiện các sọc trắng hẹp trên lá mầm, đặc biệt bệnh thông thường hại nặng trong các năm khô hạn.

* Bệnh mốc hồng hạt:

Tên khoa học: Fusarium spp.

Bệnh mốc hồng hại hạt ngô (bắp)

Nấm Fusarium spp gây bệnh trên bắp ngô. Hạt ngô bị nhiễm bệnh thông thường bị nứt, vết nứt trên hạt không có hình dạng ổn định, hạt bị nhiễm bệnh không tập trung trên bắp. Chỗ nút có màu vàng hồng nhạt hay mầu hồng tím.

* Bệnh mốc đen hạt:

Tên khoa học: Diplodia

Bệnh mốc đen hại hạt ngô (bắp)

Nấm Diplodia gây bệnh trên bắp ngô và thường bắp đầu từ cuống bắp. Hạt bị nhiễm bệnh có màu nâu xám hay nâu đen, ở phía trên mặt hạt có các chấm nhỏ đường kính 1 – 2 milimét, màu nâu tối hay nâu đen. Lõi bắp bị thối mục, màu xanh đen, bắp cực kỳ nhẹ.

Giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ những bệnh gây hại hạt ngô:

– Bệnh gây hại hạt ngô liên quan đến nguồn gây bệnh ngoài ruộng đồng, vì vậy ngay bắt đầu khi gieo trồng đã phải lưu ý, gieo trồng đúng vụ, chăm sóc tốt để ngô sinh trưởng đều, chín tập trung. Cần thu hoạch nhanh chóng kịp lúc không để ngô chín tồn tại lâu trên ruộng đồng. Thu hoạch vào ngày nắng ráo, loại bỏ các bắp  bị nhiễm bệnh ngay trong khi tiến hành thu hoạch. Sau khi tiến hành thu hoạch về thực thi tốt những giải pháp bảo quản cất trữ. Bảo quản ngô bắp ở hộ gia đình.

– Sau khi tiến hành thu hoạch ngô từ ruộng về đừng nên đổ đống vì ngô tươi có ẩm độ cao dễ bị thối mốc.  Xếp những bắp ngô đã phơi khô thành từng cũi, cuống bắp quay ra ngoài. Lộn trái một lớp bẹ ngô phía bên ngoài và buộc thành từng túm 10-15 bắp. Treo túm ngô lên sàn nhà, giàn bếp để bảo quản ngô gối vụ. Ngô để trên giàn bếp sẽ được hơi nóng của bếp đun hằng ngày, bắp ngô luôn khô và được khói bếp phủ một lớp muội đắng, có công dụng hạn chế mọt, mốc phá hại.
Cũng có thể hong bắp ngô trên giàn bếp 1-2 tháng cho bám muội, tiếp đến xếp cũi ngô trong những nhà chòi làm ở nơi cao ráo, thông thoáng và có phễu ngăn chuột trên những chân cột. Nhà kho chòi này bảo đảm chống chim, chuột, sâu mọt phá hại, ngăn ngừa thiệt hại mà những giải pháp khác không làm được.

Bảo quản ngô hạt ở hộ gia đình:

Phơi hạt ngô thât khô kiệt, bảo đảm ẩm độ dưới 14%,  có thể kiểm tra bằng phương pháp cắn hay đập thấy vỡ vụn thành những mảnh sắc cạnh, loại bỏ sạch tạp chất và một số loại hạt non, hạt lép.
Trộn lá xoan, lá cơi, lá trúc đào khô vào ngô theo tỉ lệ 1-1,5 kilogam lá khô cho 100 kilogam ngô hạt. Khi dùng ngô, phải sàng, sảy sạch một số loại lá trên sẽ không còn gây độc hại cho người và gia súc.
Đổ ngô đã trộn lá vào chum, vại sành, thùng kim loại hay thùng gỗ, san phẳng và phủ lên phía phía trên mặt một lớp tro bếp khô dầy 2-4 centimét. Bịt miệng bằng giấy xi măng hay tấm ni lông và đậy kín.

Bảo quản ngô hạt trong kho:

Hạt bắp phải được phơi thật khô. Loại bỏ tạp chất và các hạt sâu mọt. Dọn dẹp vệ sinh sạch sẽ kho cất trữ, xịt thuốc tiệt trùng, lót một lớp trấu khô, trong đống trấu đôi khi để những bọc thuốc Basudin 10H nhỏ  (khoảng 50 – 100gr/bọc).
Cũng có thể cho hạt ngô vào những bao tải (bao phải được phơi khô, sạch sẽ). Bao tải được xếp theo khối hẹp, chạy dài, chiều rộng 3 –4 bao, chiều cao không quá 10 bao. Giữa những khối có chừa lối đi để kiểm tra dễ dàng. Liên tục kiểm tra kho, nếu  tìm thấy hạt chớm phát sinh nấm bệnh thì cần đem phơi nắng ngay.