Rầy Trắng, Rầy Xanh Gây Hại Và Những Loại Thuốc Đặc Trị Tốt Nhất Hiện Nay.

1/ Một số loại rầy ngày nay

Nói chung có trên dưới 48 loại rầy khác nhau gây bệnh cho cây trồng nhưng bài này chúng ta chỉ đề cập đến rầy trắng, rầy xanh

Một số loại rầy hại hoa màu

1/1/ Rầy xanh

Rầy xanh là côn trùng gây tổn hại lớn nhất cho cây chè, rầy xanh làm búp chè khô từ chóp lá và chúp bị rụt lại, chậm phát triển và tiếp đến lá chè sẽ bị thâm đen. Do đó người nông dân cần phải làm là phải có giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ loài côn trùng nguy hiểm này.

1/2/ Rầy trắng

Trong điều kiện khí hậu ít mưa, ẩm độ thấp, nhiệt độ cao chuyển từ mùa mưa sang mùa nắng hoặc các thời kỳ tháng 6, tháng 7 là thời gian rầy trắng phát triển mạnh.

Rầy phấn trắng là một trong các loại dịch hại gây nguy hiểm vì chúng gây bệnh ở trên các loại cây trồng khác nhau như lúa, cây ăn quả, hoa kiểng, rau màu… đồng thời sự gây hại của chúng không những ảnh hưởng nhiều đến sinh tưởng, phát triển của cây mà còn phát tán Virus chưa có thuốc điều trị. 

2/ Biểu hiện nhận biết rầy trắng và rầy xanh gây bệnh

2/1/ Biểu hiện nhận biết rầy phấn trắng hại

• Đối với cây ăn trái: loại rệp phấn trắng thường sẽ hút nhựa tại phần cuống non dưới trái, làm cho quả thường bị còi cọc, lâu dần quả sẽ bị thay đổi hình dáng và rụng khi còn tương đối non.
•  Đối với cây cảnh: loài rệp phấn trắng gây bệnh nhiều nhất là trên những cây vạn tuế, cây sơn tuế, những dòng cau cảnh, cây thiên tuế. Rệp phấn trắng trên cây cảnh là một loài khó trị hơn cực kỳ nhiều so sánh với loài rệp đen và rệp vàng bởi đây loại rệp này có thể kháng thuốc cực kỳ tốt, cứ hết thuốc phun chúng sẽ lại bắt đầu hoành hành trở lại nên làm người trồng cây cảnh cực kỳ đau đầu và vất vả vì cực khó khăn để có thể loại bỏ chúng hoàn toàn. Chúng gây bệnh đa phần trên hai mặt của lá cây, thường hút nhựa khiến cho những mô bị chết, khi các mô thực vật này bị chết sẽ làm cho lá cây bị xoăn và vàng gây tác động rất rộng lớn đến vấn đề thẩm mĩ của cây cảnh.
• Đối với những loài hoa: rệp phấn trắng thường sẽ hút nhựa từ phần cuống hoa và trích những lá cây làm xấu hoa, bề mặt lá bị xoăn và dần khô lá và rụng cực kỳ nhiều lá. Không chỉ rệp phấn trắng hại các giống cây ăn trái, một số loại hoa cây cảnh mà nó còn là nguyên do dẫn dụ một vài loài sâu gây bệnh nữa đến hại cây trồng. Chính do lượng mật ngọt mà loài rầy này tiết ra khi chúng hút trích nhựa cây, lá, quả. Loại dịch này có tính ngọt nên sẽ cuốn hút nấm làm bề mặt của quả bị đen, những loài công trùng như bọ rùa và ong kí sinh làm tổn thương đến hoa và khiến cho xấu hình đạng quả.

2/2/ Biểu hiện nhận biết rầy xanh gây bệnh

Cả loài rầy non và trưởng thành đều hút nhựa ở búp chè và lá non khiến cho các lá non của cây bị cằn lại, mép lá cong lên và có hình dáng như một cái thìa úp. Nếu bị hại nặng, phần chóp của lá sẽ bị khô và có màu thâm đen và lan dần xuống 2 bên mép lá, hiện tượng này gọi là ”cháy rầy”. Rầy xanh là sâu gây bệnh cả năm trên những nương chè, nhưng nặng nhất là vào tháng 3-5 và tháng 9-11/

3/ Đặc tính nhận dạng 

3/1/ Cách nhận dạng rầy xanh

Rầy xanh có tên khoa học là Empoasca Flavescens, tên gọi tiếng anh: Green leafhopper, họ ve sầu nhảy (Jassidae), bộ cánh đều (Homoptera).

a) Đặc tính hình thức biểu hiện ra bên ngoài

• Trứng: Hình dạng hơi cong giống như quả chuối dài khoảng 0,8 milimét, trứng mới đẻ có màu trắng sữa, khi sắp nở có màu lục nhạt. Mỗi búp chè có từ 1-8 trứng có tuổi đời 5-8 ngày.
• Rầy non: Có 5 tuổi, có hình thức biểu hiện ra bên ngoài như rầy đã phát triển hoàn chỉnh nhưng chưa mọc cánh, về màu sắc mới nở (1 tuổi) có màu trắng, từ 2-5 tuổi có màu xanh vàng đến màu xanh lá mạ. đến 5 tuổi chiều dài có thể đến 2 milimét.
• Rầy đã phát triển hoàn chỉnh:  Thân dài từ 2,5-4 milimét, màu xanh lá mạ, đầu rầy hình tam giác, chính giữa đỉnh đầu có đường vân trắng, hai cánh màu trong suốt úp hình mái nhà. Khi trưởng thành tuổi  thọ từ 14-21 ngày.

b) Đặc tính sinh thái

Hằng năm rầy phát sinh khoảng 10-14 lứa. Tuổi đời 9-11 ngày vào mùa xuân, 7-8 ngày vào mùa hè, 14-16 ngày vào mùa đông.

Rầy xanh đẻ trứng ở mô mềm của búp chè nhưng thường dồn vào một chỗ ở đốt nối. Mỗi rầy cái trưởng thành có khả năng đẻ trung bình khoảng 30 trứng và nhiều nhất có thể tới 150 trứng.

Rầy đã phát triển hoàn chỉnh sợ ánh nắng trực xạ, chúng bị cuốn hút bởi ánh đèn mờ và có đặc điểm bò ngang. Khi bị đánh động chúng nhẩy và lẩn trốn tương đối nhanh.

Ngoài chè thì rầy xanh còn phá hại trên một vài cây trồng khác như lúa, khoai,, bông, đậu, lạc, dâu tằm..

Rầy xanh hại trên cây chè

c) Đặc tính gây bệnh

Rầy xanh hút nhựa theo gân lá non làm lá xoăn lại chuyển màu hơi vàng và rìa lá bị cháy. Mật độ rầy cao sẽ làm cháy lá, gây suy giảm không phát triển, rụng bông và quả non. Đây chính là nguyên nhân gián tiếp lây nhiễm virus cho cây trồng.

Rầy xanh và một số loại côn trùng.

3/2/ Đặc tính nhận dạng rầy trắng

Rầy phấn trắng tên khoa học là Bemisia tabaci Gennadius, họ Aleyrodidae, bộ cánh đều Homoptera

Hình ảnh rầy trắng

Rầy trưởng thành dài 0,75 đến 2 milimét, sải cánh rầyrộng 1,1 đến 2 milimét, toàn thân được phủ một lớp phấn trắng. Đời sống rầy phấn trắng có 4 pha: trứng từ 5 – 6 ngày, ấu trùng từ tuổi 1 đến tuổi 3 nối dài từ 7 – 10 ngày, nhộng từ 3 – 6 ngày, trưởng thành từ – 10 ngày. Cả vòng đời nối dài từ 25 – 32 ngày.

Rầy phấn trắng có phổ ký chủ rất rộng, chúng không phải như ng phá hại cây trồng như dưa, bầu bí, ớt mà còn có thể gây tác hại trên tất cả các loại cây rau màu, cây ăn quả, cây công nghiệp và cây hoa cảnh.

Cả trứng và ấu trùng thường sống và gây hại ở mặt dưới lá. Chúng hút nhựa cây làm chết mô thực vật dẫn đến lá vàng, xoăn lại, cây không chết ngay nhưng ảnh hưởng rất rộng lớn đến năng suất. Nghiêm trọng hơn, lúc chích hút nhựa cây, nước bọt tiết ra có khả năng làm lan truyền bệnh siêu vi trùng (virus), đặc biệt ngay hiểm vì  bệnh này thì chưa có thuốc trị.

Vào mùa nắng, thời tiết khô hanh, ẩm độ thấp (< 80%), nhiệt độ cao (> 26 – 27oC) là điều kiện thích hợp nhất để rầy phấn trắng phát triển và gây hại. Đồng ruộng không được vệ sinh tốt, thường hay sử dụng các loại thuốc trừ sâu phổ rộng, phun định kỳ, phun nhiều lần là những yếu tố gây bộc phát rầy phấn trắng.

4/ Những giải pháp ngăn ngừa, diệt trừ

4/1/ Đối với rầy xanh

a) Giải pháp trồng trọt

Kỹ thuật đất trồng: Chọn đất không có chứa kim loại nặng có nguồn nước tưới không ô nhiễm. Cày sâu đất, bừa san, tiếp đến phơi ải đất, bừa kỹ khiến cho đất tơi xốp, thoáng khí, kích thích vi sinh vật đối kháng và vi sinh vật phân giải chất hữu cơ hoạt động.

Nếu như không cày được tất cả bề mặt thì có thể đào rãnh để trồng chè.

Chọn cây giống: Nên chọn chè giống bảo đảm những tiêu chí sau:

•  Được trông từ 8-12 tháng trong khu vườn ươm với số lá từ 6-8 chiếc trở lên
• Chiều cao cây là 20-30 centimét tùy từng giống, đường kính gốc từ 3-5 centimét tùy giống, màu thân hóa nâu.
• Lá lớn, dầy, cứng xanh thẫm hoặc xanh vàng tùy giống, không có nụ, hoa, sạch sâu hại.
• Bầu còn nguyên vẹn

Xới đất giữ những hàng chè: Cuốc xới một lớp đất mỏng từ 2-3 centimét có công dụng diệt trừ cỏ dại và một vài loại sâu hại gây bệnh chè

Nên thực thi 2 lần/năm: Lần thứ nhất vào tháng 2-3 sau khi có mưa xuân và cỏ dại đã mọc nhiều, lần thứ ra vào tháng 9-10 trước khi cỏ dại ra bông.

Cây trồng chung quanh: Có thể canh tác cây xen giữa những hàng chè trong thời kỳ cây giống hoặc cây che bóng mát như cây muồng hoa vàng, muồng đen, cây cốt khí,.. Bón phân một cách hợp lý: 

• Với chè mới trồng: Chọn bón lót phân hữu cơ từ 20-30 tấn/ ha trong khi phân lân từ 100-150 kilogam/ hecta.
• Chè ở giai đoạn kiến thiết căn bản: Bón phân phụ thuộc vào độ tuổi của cây

Chú ý : Một số loại phân đạm, lân,Kali không được rắc trên tán lá chè

Tưới nước: Tưới nước theo kỹ thuật phun mưa bề mặt với vòi tưới nước di động hoặc cố định Hái chè đúng cách:

• Vụ xuân từ tháng 3-5; hái cao hơn vết đốn 10-15 centimét hái kỹ và hái bằng, những lứa hái sau bằng.
• Vụ hè thu từ tháng 6-10: Lứa hái giai đoạn đầu để chừa 1 lá cá và 1 lá thật tạo tán bằng hái kỹ, những lứa sau hái kỹ hái tao sát mặt tán
• Vụ đông hái từ tháng 11-12 hái sát mặt tấn và hái kỹ
• Sau lứa hái tháng 4 và tháng 7 ứng dụng sửa tán nhẹ và loại bỏ hoàn tất cả cành và búp vợt tạo tán bằng.

Đốn chè đúng cách:

• Đốn theo chu kỳ 4 năm: Giai đoạn đốn bắt đầu vào tháng 12 và kết thúc vào tháng 1
• Năm thứ nhất: Đốn tạo khung tán và chiều cao từ 50-55 centimét và cắt bỏ các cành không đạt được hiệu quả.
• Liên tục thăm nom vườn để phát hiện sâu hại sớm

b) Giải pháp sinh học

– Dùng những thiên địch như:

• Một số loại bọ cánh cứng như: Bọ rùa đỏ, bọ rùa đen, bọ cánh cộc, kiến ba khoang..
• Những loài nhện ăn thịt như: Nhện xám trắng, nhện đen, nhện chân dài..
• Một vài loài ong ký sinh trứng rầy.
• Loại chuồn chuồn ăn rầy non và rầy xanh trưởng thành

– Đẩy mạnh dùng những chế phẩm sinh học và thảo mộc tự chế như: Nước cây xoan (cây sầu đâu), dầu khoáng nông nghiệp, dung dịch từ ớt và tỏi, gừng, trà hoa cúc, dung dịch từ thuốc lào. Hoặc bạn cũng có thể dùng những chế phẩm từ nấm Beauveria Bassiana để trừ rầy xanh.

– Sử dụng loại thuốc sâu hóa học chuyên trị ảnh hưởng hẹp, ít độc với thiên địch mà rất hiệu quả với sâu hại, chỉ xịt vào nơi có mật độ rầy nhiều phá hại kinh tế lớn.

– Dùng bẫy đèn để thu bắt rầy.

c) Giải pháp hóa học

Chỉ xịt thuốc hóa học  trị rầy xanh hại chè khi mật độ rầy xanh đã vượt quá ngưỡng 5con/ khay. Nên chọn một số loại thuốc trị rầy có ảnh hưởng hẹp, thời gian cách ly ngắn, ít gây độc hại cho thiên địch hoặc sử dụng loại thuốc trừ sâu thảo mộc.

Một số thuốc trị rầy xanh có thể tham khảo như:

– Thiamethoxam + Alpha-cypermethrin + Imidacloprid (ROCKILL Báo Đốm)/ Abamectin + Chlorfluazuron (CONFITIN 90EC USS 90)

THUỐC TRỪ SÂU CONFITIN 90EC – USS 90 – XỊT ĐƯỢC TRÊN BÔNG – ĐẶC TRỊ SÂU LÔNG – BỌ XÍT HÔI – RẦY XANH

Loại thuốc trị rầy xanh này có ảnh hưởng tiếp xúc, vị độc và nội hấp yếu. thuốc thấm nhanh vào biểu bì nhờ men translamilaza, nên thuốc ít bị ngoại cảnh ảnh hưởng, hiệu lực của thuốc nối dài. Sau khi côn trùng tiếp xúc với thuốc, chúng ngừng ăn và chết vì đói.

• Liều lượng: sử dụng từ 5g-8g/ hecta pha trong khoảng từ 400-600 lít nước/ hecta
• Thời gian phun: Xịt thuốc vào buổi sáng hoặc vào buổi chiều mát
• Thời gian ; xịt thuốc khi rầy xanh còn nhỏ, mới xuất hiện
• Cách ly: Ngừng xịt thuốc trước khi tiến hành thu hoạch 7 ngày.

– Thuốc trị rầy xanh Emamectin benzoate (MANLY 437SC, SHERDOBA 20EC)

MANLY 437SC -Đặc Trị Nhện Đỏ- Nhện Non Và Trưởng Thành- Bọ Trĩ- Côn Trùng Chích Hút.

THUỐC TRỪ SÂU SINH HỌC SHERDOBA 20EC- DIỆT SẠCH SÂU-MÁT CÂY

Đây chính là thuốc trị rầy xanh không nội hấp thẩm thấu mạnh vào mô lá, làm tê liệt côn trùng. Ảnh hưởng trực tiếp tới thần kinh của côn trùng.

• Thời gian phun: Xịt vào thời gian buổi sáng hoặc chiều mát
• Liều lượng: Sử dụng 20-100g/ hecta. Lượng nước phun 400 lít/ hecta
• Thời gian phun: xịt thuốc khi sâu bệnh xuất hiện
• Cách ly: Ngừng xịt thuốc thước khi thu hoạch 3 ngày

4/2 Đối với rầy trắng

• Vệ sinh ruộng đồng sạch sẽ trước và sau khi tiến hành trồng.
• Cắt tỉa bớt lá gốc và cỏ dại tạo môi trường thoáng đãng, ngăn ngừa ẩm ướt để rầy đẻ trứng
• Hạn chế phun thuốc trị rầy trắng sớm và phun quá rất nhiều lần để bảo vệ thiên địch trong vườn, ở trên ruộng lúa.
• Liên tục thăm đồng ruộng, nếu phát hiện ruộng có một số cây bị hại ( lá vàng, lá nhỏ, xoăn, chùn đọt, cây thấp) nên mạnh dạn thiêu hủy tránh phát tán sang cây khác)
• Khi cần xịt thuốc trị rầy trắng thì hãy chọn các loại thuốc có đặc điểm nội hấp, ít ảnh hưởng nhiều đến thiên địch.
• Một vài loại thuốc trị rầy trắng hiệu quả: Thiamax 25WG, Actimax 50WDG, Brightin 4/0EC, Carbosan 25EC hay dùng hỗn hợp Thiamax 25WG+Brightin 4/0EC (6G+10Mililít / bình 25 lít) để giúp tránh kháng thuốc)

Nên xịt thuốc vào buổi sáng sớm côn trùng ít di động để đạt được hiệu quả rất cao nhất.

Trên đây chính là bài viết của sieuthiphanthuoc.org về đặc tính và sự gây hại của rầy trắng, rầy xanh, kỹ thuật loại thuốc trị rầy trắng, rầy xanh. Hy vọng bài viết sẽ giúp người nông gia tăng được năng suất canh tác, thu được giá trị kinh tế cao. Chúc bạn thành công!