Các công dụng trị bệnh không ngờ từ củ ấu

– Củ ấu thường có hai giống: ấu gai cho quả có hai sừng nhọn như gai, năng suất thấp. Ấu trụi cho quả có hai sừng tù, cho năng suất cao. Nếu trái ấu chưa quá già, màu nâu, chưa rụng xuống bùn, luộc ăn ngon, gọi là ấu nâng gương. Củ ấu phải thu hoạch lúc già, vỏ trái phơi khô để để làm thuốc.

– Nếu quả đã già, chuyển qua màu đen sẫm, vỏ cứng như sừng, có rất nhiều bột, gọi là ấu sừng trâu, cần thu hoạch liền. Mùa hoa tháng Năm-Sáu, mùa trái tháng Bảy-Chín. Trái ấu mà ta thường gọi là củ ấu (Fructus Trapae) phải thu hoạch lúc già, đem luộc chín, lấy nhân ra, phơi hoặc sấy khô để sử dụng dần. Vỏ trái phơi khô để để làm thuốc. Toàn cây tươi hoặc phơi khô cũng được sử dụng để làm thuốc.

– Trong 100g thịt củ ấu chứa: protein 3,6g; lipid 0,5g; glucid 24g; Ca 9mg; P 49mg; Fe 0,7mg; caroten 0,01mg; vitamin B1 0,23mg; B2 0,05mg; PP 1,9mg; C 5mg; cung ứng 115 calo.

Củ ấu vừa là thực phẩm vừa là bài thuốc trong đông y

– Theo Đông y, thịt trái ấu có vị ngọt, tính mát, công dụng bổ mát, giải thử nhiệt, giải độc, giải rượu, trừ phiền. Ăn vào giúp ích khí, kiện tỳ, bổ ngũ tạng.

– Sách Bản thảo cương mục của Lý Thời Trân (1518-1593) tin rằng, củ ấu có công năng cầm tiêu chảy, trị kiết lỵ, đại tiện ra máu, loét dạ dầy Ngày sử dụng 30-60g, sắc uống.

– Vỏ trái ấu sử dụng chữa loét dạ dầy và loét cổ tử cung. Toàn thân cây sử dụng chữa trẻ thơ sài đầu, giải độc rượu và khiến cho sáng mắt. Liều sử dụng 10-16g, dạng thuốc sắc. Củ ấu là bài thuốc tốt và thực phẩm ngon, nhưng ăn nhiều sẽ gây trệ khí.

– Sau đây chính là một vài vị thuốc có sử dụng ấu:

+ Giải trúng nắng, giải say rượu, dã độc thuốc: sử dụng thịt ấu tươi 150-250g, nhai nát nuốt dần hoặc giã nát, chế thêm nước nguội để uống.

+ Chữa tỳ vị hư nhược, ăn uống không tiêu, đi cầu lỏng, hay đau bụng lạnh: thịt ấu 50g, bạch truật 16g, sơn tra 10g, hoài sơn 16g, màng mề gà (kê nội kim) 6g, cam thảo bắc 3g. Sắc với 750 mililít nước, còn lại 300 mililít chia hai-3 lần uống lúc đói bụng.

+ Chữa viêm loét dạ dầy: thịt ấu 30g, hoài sơn 16g, táo đỏ 16g, bạch cập (Rhizoma Bletiliae) 10g, gạo nếp 100g. Cho toàn bộ vào nồi, thêm lượng nước vừa đủ để nấu cháo nhừ. Khi ăn cho 20g mật ong trộn đều. Chia hai-3 lần ăn trong ngày. Món này còn được xem là món ăn bổ trợ tốt cho các người bị ung thư dạ dầy.

+ Chữa đại tiện ra máu: vỏ ấu 60g, cỏ mực 8g, trắc bá diệp (sao đen) 8g, hoa hòe (sao) 8g, gương sen (sao) 8g, sắc với 750 mililít nước, còn 300 mililít chia 2 lần uống trước bữa ăn.

+ Chữa trĩ ra máu: vỏ ấu sấy khô, đốt tồn tính, tán bột mịn, trộn đều với dầu mè để bôi hoặc đắp, ngày ba-4 lần.

+ Hư nhiệt, phiền khát: thịt củ ấu tươi 50g, mía lau 50g, câu kỷ tử 10g, đậu đen 16g, sắc uống.

+ Loét dạ dầy, loét cổ tử cung: lấy vỏ củ ấu sao vàng cho có hương thơm rồi sắc với nước uống. Người ta còn lấy thịt ấu sấy khô, tán bột, hòa với đường hoặc mật để làm bánh ăn cực kỳ ngon và bổ dưỡng, phòng ngừa thử nhiệt mùa nắng nóng.

+ Củ ấu đốt thành than tồn tính, tán thành bột, trộn đều với dầu vừng, sử dụng bôi ngoài trĩ, mụn nước, nhiễm trùng sưng ngoài da. Sử dụng đun nước rửa hậu môn để chữa sa trực tràng (lòi dom).

Chú ý: Tuy củ ấu là bài thuốc tốt và thực phẩm ngon, nhưng ăn nhiều sẽ gây trệ khí, vậy nên các người có u cục ở ngực, bụng, không được sử dụng.