Cấy lúa là gì? chi tiết về những biện pháp và kỹ thuật cấy lúa

1/ Tìm hiểu thêm cấy lúa là gì?

1/1/ Định nghĩa về cấy lúa

Cấy lúa là lấy cây mạ cắm (đặt) xuống ruộng đã được chuẩn bị sẵn sao cho gốc và rễ mạ được vùi vào trong chất đất bùn của ruộng để cây mạ đứng vững và bén rễ, hồi xanh, rồi sinh trưởng, phát triển cho đến lúc thu hoạch như những hình dưới đây:

Cấy lúa, sử dụng tay nghịch cầm nắm mạ, tay thuận lấy mạ từ nắm mạ ở tay nghịch để cấy xuống ruộng.

Cắm cây mạ xuống ruộng

Để cây mạ bén rễ, hồi xanh

Sau khi bén rễ hồi xanh, qua quá trình lớn lên, phát triển, ruộng lúa đã ở thời kỳ bắt đầu trỗ

Cây lúa sinh trưởng, phát triển trên ruộng

Cho đến lúc lúa chín thu hoạch được

1/2/ Những cách cấy lúa:

a. Cấy ngửa tay

Hai bàn tay của người đi cấy đều để ngửa, tay nghịch cầm nắm mạ, sử dụng ngón cái và ngón trỏ của tay thuận lấy cây mạ cấy (cắm, đặt) xuống ruộng.

Cấy ngửa tay

b. Cấy úp tay

– Sử dụng hai ngón tay cái và trỏ của tay nghịch cầm nắm mạ đẩy từng cây mạ (gọi là ra mạ). Hai ngón cái và trỏ của tay thuận đỡ lấy cây mạ đó

Ra mạ

– Sau khi tay thuận đã đỡ được cây mạ, quay úp lòng bàn tay xuống đất để cấy cây mạ xuống ruộng.

Úp bàn tay xuống đất để cấy

– Khi cấy cây mạ xuống đất, hai ngón tay cái và trỏ cầm sát gốc cây mạ, 3 ngón tay còn lại của bàn tay thuận co lên để giữ cây mạ.

Hai ngón tay cầm sát gốc mạ

– Khi cấy cây mạ xuống, 3 ngón tay còn lại của bàn tay thuận co lên để giữ cây mạ thì ngay lúc này có công dụng vun đất để giữ cho cây mạ đứng thẳng.

Cấy xong cây mạ đứng thẳng

1/3/ Xác định độ sâu khi cấy cây mạ

Dựa theo cây mạ dài hay ngắn mà cấy sâu vào bùn cho phù hợp. Cấy sâu quá, cây mạ lâu bén rễ, hồi xanh. Cấy nông (cạn) quá cây mạ dễ bị đổ. Vậy cấy ra sao là vừa?

– Cây mạ gieo dưới ruộng cao từ 25-30 centimét nên cấy sâu vào trong đất 3-4 centimét.

Cấy cây mạ cao từ 25-30 centimét

– Cây mạ cao 18-24 centimét nên cấy sâu vào trong đất 2-3 centimét.

Cấy cây mạ cao từ 18-24 centimét

– Cây mạ cao 10-17 centimét nên cấy sâu vào trong đất 1-2 centimét.

Cấy cây mạ cao từ 10-17 centimét

– Cây mạ thấp dưới 10 centimét chỉ nên đặt ngay phía trên mặt ruộng, thường ứng dụng khi cấy mạ sân.

Luu ý: Khi cấy, tay thuận cầm cây mạ để cấy phải cầm sát gốc gần rễ của cây mạ.

Cấy cây mạ cao dưới 10 centimét

2/ Xác định mật độ cấy lúa

2/1/ Định nghĩa

Mật độ là số cây trên đơn vị diện tích. Chẳng hạn như 25 hay 33 cây/m2 (khóm/m²). Để có thể có được mật độ thì giữa những hàng với hàng và cây với cây phải có khoảng cách ổn định.

2/2/ Xác định mật độ cấy khi cây thẳng hàng

Khi cấy thẳng hàng thì sẽ có hàng cách hàng và cây cách cây rõ rệt, cực kỳ dễ xác định mật độ:

– Hàng cách hàng: Là khoảng cách từ hàng lúa này đến hàng lúa kia.

– Cây cách cây: Là khoảng cách từ cây lúa này đến cây lúa kia.

Ví dụ ở mật độ 25 cây/m² thì khoảng cách hàng cách hàng là 20 centimét ; cây cách cây là 20 centimét. Ở mật độ 33 cây/m² thì khoảng cách hàng cách hàng là 20 centimét ; cây cách cây là 15 centimét Trong hình cấy mật độ 33 cây/m², hàng cách hàng là 20 centimét, cây cách cây là 15 centimét. Cứ 10 hàng hay 6 hàng lại bỏ một hàng không cấy để lấy lối đi lại chăm sóc.

Cấy mật độ 33 cây/m²

2/3/ Xác định mật độ cấy khi cây không thẳng hàng (cấy tự do)

Nếu như không cấy thẳng hàng, thì xác định khoảng cách khó hơn. Khi cấy phải ước lượng khoảng phương pháp để đạt được mật độ theo đòi hỏi. Ví dụ muốn cấy mật độ 33 cây/m² thì ước lượng hàng cách hàng khoảng 1 gang tay (20 centimét ), cây cách cây 15 centimét (cứ 2 gang cấy 3 cây mạ), 1 cách tương đối như thế sẽ bảo đảm bảo mật độ khoảng 33 cây/m².

Cấy không theo thẳng hàng

3/ Cấy lúa bằng mạ dược

3/1/ Nhổ mạ

Nhổ mạ là sử dụng tay lấy cây mạ đang mọc trong ruộng mạ lên khỏi đất gieo. Tiếp đến rửa sạch đất ở rễ mạ, bó lại thành từng bó rồi vận chuyển đến nơi cấy.

– Cấy mạ gieo ở phía dưới ruộng ướt, trước khi cấy phải nhổ mạ. Khi nhổ mạ tay nghịch giữ ngọn cây mạ, tay thuận cầm sát gốc mạ, sử dụng lực của cơ thể để nhổ cây mạ lên.

Nhổ mạ

– Sau khi nhổ, đất còn dính ở rễ mạ, phải rửa sạch đất ở rễ của những cây mạ bằng phương pháp cầm cả nắm mạ, giũ phần gốc xuống nước, rồi lấy tay thuận cầm nắm cây mạ đó đập vào chân để tiến hành loại bỏ đất ở gốc mạ. Cứ làm vài lần như vậy cho đến lúc sạch hết đất ở gốc mạ.

Rửa để giũ đất ở rễ mạ

– Sau khi rửa sạch đất ở rễ mạ, đặt dây buộc mạ lên vật dụng sử dụng để bó mạ đã được chuẩn bị sẵn ở ruộng, sắp gốc mạ cho thật bằng, rồi bó lại thành từng bó có đường kính ở chỗ lạt bó mạ từ 5-6 centimét.

Bó mạ

– Cũng có thể nhổ mạ ở ruộng khô. Sau khi giũ sạch đất ở rễ mạ. Tay nghịch cầm ngọn nắm mạ hơi bẻ ngược ra phía bên cạnh, đồng thời tay thuận cầm hai đầu của sợi dây đã đặt sẵn dưới nắm mạ vòng qua nắm mạ, vặn xoắn sợi dây để giữ cho nắm mạ chắc thành bó mạ.

Nhổ mạ ở ruộng khô

– Nhổ đến đâu, rửa gốc mạ rồi bó lại thành bó hay cứ nhổ xong đi bó một thể cũng được. Chú ý: Cố gắng không làm rối mạ

Nhổ mạ xong mới bó mạ

3/2/ Vận chuyển mạ tới ruộng cấy

Có thể gánh mạ đưa sang ruộng cấy

Gánh mạ đến ruộng cấy

Có thể vận chuyển mạ bằng xe cải tiến tới nơi cấy.

Chuyển mạ bằng xe cải tiến

3/3/ Chia mạ ra ruộng cấy (rải mạ)

– Chia mạ: Là chia (rải) đều những bó mạ ra ruộng cấy

Chia đều mạ ra ruộng cấy

Chia mạ như vậy, cấy đến đâu, người đi cấy chỉ việc lấy mạ đến đó để cấy, không mất công đi lấy mạ.

Chú ý: Khi chia mạ nên chia khoảng cách những bó mạ đều nhau và thích hợp với mật độ cấy để không mất công gom mạ dư hay phải đi lấy mạ để cấy.

Người cấy không mất công đi lấy mạ

Cũng có khi phải chia mạ đều trong ruộng cấy thành các cụm có vài bó mạ như, chia mạ như vậy, mạ đỡ bị héo hơn so sánh với chia rời từng bó mạ. Khi cấy đến cụm mạ nào, người đi cấy lại rải những bó mạ trong cụm đó ra chung quanh để cấy.

Chia mạ đều trong ruộng cấy thành các cụm

3/4/ Triển khai cấy mạ dược (cấy mạ gieo dưới ruộng)

Khi cấy có thể cấy ngửa tay, cấy ngửa tay thì thông thường cấy được nông hơn, có nghĩa là rễ mạ không bị vùi sâu xuống bùn nên cây mạ dễ bén rễ, hồi xanh.

Có thể cấy ngửa tay

Có thể cấy úp tay

Có thể cấy 1 dảnh mạ trên một cây (khóm)

Có thể cấy nhiều dảnh mạ (2-3 dảnh) trên một cây (khóm)

4/ Cấy mạ gieo trên sân

4/1/ Chuẩn bị mạ gieo trên sân

Mạ gieo trên sân (mạ xúc), khi cấy không phải nhổ mạ, chỉ việc chuyển mạ đến ruộng cấy mà thôi. Chuyển mạ gieo trên sân đến ruộng cấy gồm những bước sau đây:

Bước 1: Cuộn mạ, Cuộn tròn từng băng mạ sao cho cuốn cây mạ vào phía bên trong, phân rễ mạ ở phía bên ngoài và nhẹ nhàng để cây mạ không bị gẫy.

Cuốn mạ gieo trên sân

Bước 2: Cho mạ vào bao, đưa từng cuộn mạ vào bao, cột miệng bao mạ lại.

Chú ý: Cẩn trọng, không để mạ bị dập, gẫy.

Cho mạ vào bao

Bước 3: Xếp mạ lên phương tiện vận chuyển.

Xếp mạ lên phương tiện vận chuyển

Bước 4: Chuyển những xe chở mạ tới bờ ruộng, đặt những bao mạ trên bờ để chuyển xuống ruộng cấy.

Chuyển mạ tới ruộng cấy

Bước 5: Mang những bao mạ xuống ruộng cấy

Mang những bao mạ xuống ruộng cấy

Bước 6: Chia mạ (rải mạ), chia đều mạ trên ruộng cấy để lúc cấy đỡ phải đi lấy mạ.

Chia đều mạ trên ruộng cấy

Chú ý: Cần mang mạ sân rải ra ruộng trước khi cấy 10-15 giờ đồng hồ, để khi cấy dễ tách từng cây mạ trong tảng mạ.

Rải mạ ra ruộng trước cấy từ 10-15 giờ đồng hồ

Hoặc không cuộn thì có thể xúc từng tảng mạ để mang đến ruộng cấy.

4/2/ Triển khai cấy mạ gieo trên sân

a. Cấy mạ sân thủ công

– Cấy mạ sân thường phải cấy ngửa tay, cấy ngửa tay vừa để dễ lấy cây mạ từ tảng mạ vừa cấy được nông tay vì cây mạ gieo sân thường ngắn từ 8-12 centimét:

+ Cấy 1 dảnh mạ trên cây (khóm) và cấy theo dây thẳng hàng.

Cấy mạ sân ngửa tay dễ lấy cây mạ từ tảng mạ

+ Cấy 1 dảnh mạ trên cây (khóm) và cấy theo từng ô. Ruộng được chia sẵn từng ô trước khi cấy. Lúc cấy, có thể một người cấy một ô hay rất nhiều người cấy trong cùng một ô.

Cấy theo từng ô (băng) đã chia sẵn ở phía trong ruộng

+ Cấy 1 dảnh mạ trên cây và cấy tự do, ruộng cấy không chia theo băng. Người cấy đi theo từng lối trong ruộng, kín lối này lại sang lối khác.

Cấy tự do kín lối này lại sang lối khác

– Cho dù cấy theo hàng, theo băng hay cấy tự do, Trong suốt quá trình cấy, khi cấy đến đâu nên giữ lại ít mạ đến đó để dặm sau này.

b. Cấy mạ (mạ sân, mạ khay) bằng máy

– Chuẩn bị mạ để cấy máy: Thực ra gieo mạ để cấy máy thì gieo giống như gieo mạ trên sân và gieo bình thường như gieo mạ để cấy thủ công.

+ Có thể gieo mạ sân

+ Có thể gieo mạ khay

Gieo mạ sân để cấy máy

Khi gieo nên chia thành từng ô nhỏ để sau này lấy mạ cấy cho thuận lợi.

Gieo mạ thành từng ô nhỏ hoặc gieo vào những khay nhựa

+ Có thể gieo mạ trong nhà lưới

Gieo mạ trong nhà lưới

+ Hoặc gieo mạ trong nhà bao phủ ni lon, thường hay được ứng dụng vào mùa Đông Xuân ở bắc bộ.

Gieo mạ trong nhà che ni lon

– Cấy lúa bằng máy cấy, năng suất cấy cao hơn cấy tay cực kỳ nhiều. Tuy vậy mới chi được vận dụng ở một số nơi. Nếu ứng dụng máy cấy thì không phải bất kể ai ai cũng có thể lái được máy, do đó khi cấy lúa bằng máy cũng có thể tự cấy hoặc thuê mướn. Tự cấy hoặc thuê mướn đều phải chuẩn bị máy cấy.

Chuẩn bị máy cấy lúa

+ Đặt mạ lên máy cấy

Đặt mạ lên máy cấy

+ Điều chỉnh máy cấy chạy trên ruộng

Lái máy cấy trên ruộng

+ Ruộng lúa được cấy bằng máy: Người lái máy cấy điều khiển máy cấy chạy đến đâu thì cấy mạ được máy cấy đến đó.

Ruộng lúa được cấy bằng máy